Bektaşi Tarikatı'nın en büyük özelligi, bir okul olmasıdır,
kurumsallaşmasını tam olarak tamamlayan bu yapının,
onlarca tasavvuf ereni yetiştirmesi büyük ölçüde bu oluşum ve
 |
eğitim sistemine bağlıdır,
öyle ki Bektaşilikte, sofraya konulan gıdaların sofraya konulma sırasına,
sofradaki çatal bıçağın duruşundan, muhabbet sırasında sarf edilen sözlere,
Erkân içerisindeki oturuş, duruş, meydana girişten tutun da meydandan çıkışa kadar her türlü hal haraket ve cümleler ile,
Erkân'ın açılabilecegi günlerden, okunacak dualara, selamlaşma şekillerinden, kullanılan simgelere kadar herşeyin bir kuralı ve adabı vardır.
Bektaşlik içerisinde yürütülen Egitim dahi ana hatları ile belirlenmiştir.
Bektaşi'lige intisap eden bir can, kalbe hitap eden sezgisel egitimine başlamış olur, Zaman içerisinde belirli makamlara ulaşarak insan-ı kamil olma yolunda var olmaya çalışır.
Bu ögreti bektaşilikte " 4 kapı 40 makam " olarak açıklanmaktadır.
Şeriat kapısı,
Tarikat kapısı,
Marifet Kapısı,
Hakkikat kapısı ve bunun altında sıralanan 10' ar makam bu ögretinin temel noktasıdır.
basit bir anlatım ile 4 kapı 4 mevsime benzer;
Şeriat kapısında ;"sen 'sen'sindir, ben de ben"
Tarikat kapısında ;" ben 'sen' solurum, sen de ben olursun"
MArifet kapısında ; " sen ve ben ve dolayısı ile benlik duygusu kalmaz, ikimiz de 'biz' oluruz"
Hakikat kapısında ; " artık ikimizde yok oluruz, fenafillah makamıdır ve artık sadece "o" vardır.
Tüm mertebelerin ve Hülasa Bektaşiligin ana dayanağı tüm kaninatı var eden "Aşk" tır,
Aşk Hz. Muhammed'in Mirac'a çıkarken bindigi "Burak"tır.
Bektaşilik Aşk ile Başlar aşk ile biter, akıldan çok sezgisel hislere ve kalbe hitap eden bir yoldur,
Mürşid'in rehberligi ile geçilen tüm bu mertebeler aşk ile aşılır.
Şeriat Kapısı:
Nasip alan canın ilk eğitilme evresidir,
Sahibi; Hz. Muhammet'dir,
Simgesi; Hava.
Zahir Anlamı;
1-) Yapılması cezaya tabi olan işlere ait hükümler; "haramlar",
2-) Yapılması öğütlenen ancak yapılmadığı taktirde herhangi bir cezaya tabi olmayan işlere ait hükümler; "sünnet, müstehab, mendub".
3-) Yapılması hoş görülmeyen ancak yapıldığı taktirde herhangi bir cezaya tabi olmayan işlere ait hükümler; "mekruh",
 |
4-) Yapılması yada yapılmaması bütünü ile serbest olan işlere ait hükümler; "mübah".
5-) Yapılması yada yapılmaması cezalandırma sonucu doğuran işlere ilişkin kesin hükümler, "farz yada vacip".
Batın Anlamı;
Erkâna, yol kurallarına ve simgelere ait bilgiler.
Makamları;
1-) iman etmek,
2-) ilim ögrenmek,
3-) Haramdan uzaklaşmak,
4-) İbadet,
5-) Nikah kılmak,
6-) ÇEvreye Zarar Vermemek,
7-) Şevkatli olmak,
8-) Sünnet ehli olmak,
9-) Yasaklardan kaçınmak,
10-) Buruklara uymak
Tarikat Kapısı:
Nasip alan canın Tarikat kurallarına işleyişine ait batıni bilgilere vakıf olduğu aşamadır.
Bu bilgiler gerek Erkân, gerek muhabbet Erkânı içerisindeki anlatımlar, simgeler ve bunların arkasındaki batın anlamlar ile,
toplum içerisinde anlatılan remzlerin ( Hz. Muhammed'in miracı, Hz. Musa'nın ağaç ile konuşması, Kızıldeniz'i 7 ye yarması gibi)
gerçek manalarını anlamaktan geçer.
Sahibi; Hz. Ali'dir,
Simgesi; Ateş.
Zahir Anlamı;
Benlikten ve bunun doğurduğu tüm kötülüklerden kurtulmak,
Hırs, şehvet, bencillik, iki yüzlülük, riyakarlık, kibir ve daha bir çok insan ile Hak arasına perde olan kötü huylardan kurtulmak.
Batın Anlamı;
Tarikatler herşeyden önce bir nefs terbiyesi yoludur,
Bektaşilige giriş kısmında anlattığımız üzere nasip alan can sırası ile bazı mertebelerden geçerek nefsini terbiye etmek sureti ile,
önce benligini yani kendisi ile Tanrı arasındaki perdeyi kaldırmak sureti ile Hakka ulaşmayı amaçlar,
burada Tarikat kapısında bu sürecin gerçekleşmesi sağlanır,
nasip alan can her türlü dünyevi ihtiras ve duygudan kendisini sıyırmaya ve duygularının kendisine degil,
kendisinin duygularına sahip olacagı bir hal'e erişmeye çalışır.
Makamları;
1-) Tövbe etmek, instisab etmek,
2-) Bir mürşitten naspip almak,
3-) Saç ve Libas giyme,
4-) Hizmet etmek,
5-) İyilik için çalışmak,
6-) Haksızlıktan korkmak,
7-) Umudunu yitirmemek,
8-) Hidayete ermek,
9-) Makam, cemiyet ve muhabbet sahibi olmak,
10-) Aşka ermek,
Marifet Kapısı:
Tanrısal bilginin sırlarına vakıf olunan aşamadır, Bu makam Tari ile bir olma makamıdır. Aşık maşuk ile bir olur,
birlik yakalanır. Seyr fillah Tanrıda yolculuk yapmak, Seyr maallah Tanrı ile bir olarak yolculuk yapmak makamıdır.
Sahibi; Hz. Ali'dir,
Simgesi; Su.
Zahir Anlamı;
Ruhunu geliştirme, Su elementinin de özellikleri sayılan, yardımseverlik, cömertlik, bağışlama gibi huyları edinmek.
Batın Anlamı;
Bu aşamada can birtakım Tanrısal bilgi ve sezgilere nail olur, tanrı ile arasında senlik, benlik kalmaz,
Tanrı ile bir olarak fenafillah makamına doğruu ilerlerken geçilen son aşamadır,
tüm kainat ve evren artık "O" nun gözü ile görülür,
" Allah birdir" remzinin hakiki manasının tam olarak anlaşıldığı safhadır.
Makamları;
1-) Sabırlı olmak,
2-) Bencillik, riya, kötü duygulardan uzak durmak,
3-) Edepli olmak,
4-) Özünü bilmek,
5-) Perhizli olmak,
6-) Utanmak,
7-) İlim ögrenmek,
8-) Cöert Olmak,
9-) Miskin olmak,
10-) Arif olmak,
Hakikat Kapısı:
İnsan-ı kamil olma yolundaki son evredir.
Sahibi; Hz. Ali'dir,
Simgesi; Toprak.
Zahir Anlamı;
Toprak elementinin özelligi olan Adil olma, vefalı olma, sözünde durma, yoksulları gözetici olma gibi birtakım huyları edinmek.
Batın Anlamı;
Bu aşamanın sonu fena fillah makamıdır ki, mutlak yokluk mertebesidir, Bu aşamada Tanrı ile can arasında bir ayrılık kalmaz,
artık görünen de gören de "O" dur, "Enel Hak" makamıdır.
Aşık'ın maşuğunda yok olduğu makamdır. Gerçek Aşk o dur ki bu makamda zuhur eder, senlik, benlik yada biz yoktur,
ikilik yoktur, sadece bir vardır ve o yüze bir de Alemlerin Rabbi olan Allahtan başkası degildir.
Makamları;
1-) Tüm insanları bir görmek,
2-) Vahdet-i vücud anlayışının sırrına ermek,
3-) Türap- toprak olmak,
4-) Elinden geleni, yapmak, verici olmak,
5-) Tevhit anlayışında olmak, Tanrıdan başka varlık tanımamak,
6-) Ayıp, kusur, hata görmemek,
7-) Manayı bilmek, sırrı öğrenmek,
8-) Seyr-ü sülügü tamamlamak,
9-) Sırrı saklamak,
10-) Müşahade,